İLK YARDIM
İlk yardım toplumun bütün bireylerinin bilmesi gereken, sağlık görevlilerinin müdahale etmesine kadar geçen süre içinde, ilaçsız yapılan hayat kurtarıcı işlemlerin tümüne denir. Bilinçli yapılan ilk yardım hayat kurtarıcı ve sakatlıkları önleyici olmaktadır.
İlk yardım ortamı varsa; Öncelikli olarak sakin olmak gerekir. Bizim sakin olmamız hastayı da bir nebze rahatlatacaktır. İlk yardımcı öncelikle kendi can güvenliğini sağlamalıdır. İlk yardımcı çevrede varsa birilerini görevlendirerek 112 acil yardım, itfaiye ve polise bilgi verilmesini sağlamalıdır. Telefon açmakla görevlendirilen kişi, konuşmasında sakin bir şekilde durumu özetlemeli ve olayın gerçekleştiği adresi anlaşılır şekilde söylemelidir. Adres tarifi yaparken olay yerine en yakın ve herkesin bildiği bir yapı, işletme, fabrika ismi söylenmelidir. Şehirlerarası yolda ise yol istikameti, tahmini kilometre belirtilmelidir. Görüşme sonunda kendine ait veya ilgili birinin telefonu mutlaka söylenmelidir. Böylelikle iletişim devamı sağlanmış olacaktır. Bu arada etrafta kimse yoksa telefon bataryasının bitmemesi adına görüşmeler kısa tutulmalı, gereksiz kişi ve yerler aranmamalıdır. Günümüzde 112 komuta merkezlerinin son teknoloji ile donatılması nedeniyle yer tayini kolaylıkla yapılabilmektedir. Ancak bu durum her vaka için geçerli değildir.
Eğer hastaya müdahale edecek sağlık görevlisi varsa ilk yardımcı kendi görevini ona bırakıp yardımcı görevine geçmeli ve varsa yaptığı müdahaleler konusunda bilgilendirmelidir. İlk yardımcı müdahalesini yaparken öncelikleri iyi belirlemelidir. Hastanın kalbi veya solunumu durmuşsa ilk müdahale bu yönde yapılmalı, başka müdahaleler ile zaman kaybedilmemelidir.
İlk yardım yapılırken yanlış taşınmaya bağlı ölümler veya felçle sonuçlanan sinir hasarları akıldan çıkarılmamalıdır. Yaralıları taşıma esnasında boyun, sırt ve bel omurlarındaki zedelenmeler için önlem alınmalıdır. Bu yapılamıyorsa 112 acil yardım ambulansı beklenmelidir.
Herhangi bir sağlık problemi olan kişi, mevcut hastalığı konusunda ceplerinde basit bir not bırakması durumda, notta yazıldığı şekilde müdahale edilmesiyle yüz güldürücü sonuçlar alınabilmektedir. Örneğin; “Diyabet hastasıyım, insülin kullanıyorum, Cebimde kesme şeker vardır.” vb gibi…
İlk yardım ABC’den oluşmaktadır.
A: Airway yani Hava yolu açık hale getirilmeli,
B: British yani Solunum sağlanmalı,
C: Circulation yani Dolaşım etkin hale getirilmeli diye özetlenebilir.
Sonrasında; Kanamaya müdahale edilmeli, Kırıklar hareketsiz hale getirmeli, Hastayı doğru ve rahat biçimde yerleştirilmesi sağlanmalıdır. Hastanın baş ve boynunun hareket etmemesine azami dikkat edilmelidir. Vücuda saplanan yabancı cisimler ( ağaç, demir, kanca, bıçak vb ) çekilmeden taşınmalıdır.
Hastada kusma varsa, kusmuğun akciğere geri gitmesini (aspire etmesini) engellemek için yan yatar pozisyonda tutulması önem arz eder…
Yine de herhangi bir müdahale yapılacağı esnada, kararsız kalınan bir durum yaşanırsa, ilgili sağlık kuruluşuna veya 112 komuta kontrol merkezine danışabilirsiniz.
İlk yardım hayat kurtarır. İlk yardım bilgi ve becerisini geliştirerek nice canların kurtulmasına vesile olabiliriz…
Nice sağlıklı günlere…
Saygılarımla…
Dr. Şerif KURTULUŞ