Ali Çerkezoğlu
“Yeni Koronavirüs (COVID 19) salgınının tüm dünyayı etkisi altına aldığı bu günlerde temizlik ve dezenfeksiyon uygulamaları hastalık yapıcı mikroorganizmanın aktivitesini önlemek bakımından çok önemli. Dezenfekte olmak için yapılacak ölçüsüz uygulamaların insan ve çevre sağlığına olası olumsuz etkileri bakımından önem taşıdığını akıldan çıkarmamak gerekiyor.”
COVID-19’a karşı temizlik ve dezenfeksyon “aşı” kadar değerlidir!
ASİ-DER ailesi için dergide ya da artık hayatımıza daha yaygın giren sanal platformda yayınlanmak üzere Korona salgını başlıklı bir yazı düşündüğümde ilk aklıma gelen şey bu konuda hemen herşeyin bıktıracak düzeyde söylenmiş olduğudur.
Her akşam televizyonlarda ve elimizdeki telefonun anlık taşıdığı twetter, facebook ya da İnstagram sayfalarında konu bıktırıncaya kadar anlatıldı ve anlatılmaya devam ediyor. Farkındayım.
Bu tedbirler yerine hemen hepimiz “aşı – mucize ilaç ya da komple teorilerinin” peşine takılmaya, ülke olarak basit tedbirleri önemsemeyip büyük projelerin peşinde koşmaya fazla meyilliyiz. Whatsapp gruplarında çok da üzerinde düşünülmeden “ilet” denerek gerçekliği olmayan ve çoğu bilim dışı mesajlar yayılıp duruyor. Türbelerde gözünü açmış, Hıdır mekanının verdiği huzuru İstanbul’da bile ruhunda hissetmeye devam eden bir insan topluluğu için “inanca dayalı” tutumlara saygım sonsuz. İnsanın iç dünyasına ve ruhuna da iyi geleceğine inanıyorum. Ancak, virüsün gözümüzle görülmese de bir “gerçek” olduğu ve çok kolay bulaşan ve ölümcül olduğu akıldan çıkarılmamalı.
Bu nedenle bıktırıcı olsa da tekrarlamakta yarar var: Hastalık, virüsü taşıyan kişilerden saçılan damlacıklar yoluyla sağlam kişilere bulaşmaktadır. Bu nedenle el yıkama ve sosyal mesafe korunmada önemlidir. Bu amaçla ellerin sık sık en az 20 saniye süreyle sabunla, parmak araları, avuç içi, el sırtı, tırnaklar, başparmaklar ve bilekleri de içerecek şekilde yıkanması, kişiler arası mesafenin en az 1 metre olması ve ortamın havalandırılması hastalıktan korunmak için gereklidir.
Ama bu yazıda asıl olarak dikkat çekmek istediğim Korona virüslerin neden olduğu COVID-19 salgınında özellikle çok kişi tarafından kullanılan ve dokunulan yüzeylerin temizliğinin önemidir.
Bunun nedeni hasta bireyden çevreye saçılan damlacıkların, çevredeki eşya ve yüzeylere yayılması ve bu yüzeylere temas eden diğer bireylerin ellerini ağız, burun ve göze götürmesi yoluyla hastalık bulaşına sebep olmasıdır. Bu nedenle yüzey temizliği hastalık yayılımını önlemede önemli basamaklardan biridir. Hastalık bulaşını önlemek için evlerde, işyerlerinde, ortak kullanılan alanlar vb. yerlerde normal şartlarda yapılan temizlik ve gerekli yerlerde dezenfeksiyon işlemlerine devam edilmelidir.
Kritik olmayan bölgelerde sıklığı artırılarak deterjan ve su ile yapılacak temizlik yeterlidir, dezenfektan ya da özel bir madde kullanımı gerekli değildir.
Hastalıktan korunmak amacıyla uygun temizlik ve dezenfeksiyonu sağlamak için akılda tutulması gereken genel ilkeler şunlardır:
- Öncelikle yüzey, eşya ya da malzemede bulunan toz, toprak ve yabancı maddeler mekanik olarak uzaklaştırılmalıdır. Bu amaçla yüzey, eşya ya da malzeme kuru ve temiz bezle silinebilir.
- Sonrasında kritik olmayan zemin ve mobilyalarda su ve deterjanla temizlik yeterlidir, herhangi bir dezenfektan madde kullanmaya gerek yoktur.
- Temizlik maddeleri kesinlikle birbiriyle karıştırılarak kullanılmamalıdır.
- Temizlik sonrasında dezenfektan kullanımı gerekiyor ise kullanımının uygun olduğu yerlerde belirli oranlarda sulandırılmış çamaşır suları bunun için yeterli olacaktır. Eğer sulandırılmış da olsa çamaşır suyunun kullanımı uygun değilse en az %60 konsantrasyonda alkol solüsyonları vb. de kullanılabilir.
- Özellikle çamaşır suyunun kullanımı sırasında dikkatli olunmalı, çamaşır suyu kesinlikle solunmamalı, cilde temas etmemeli ya da ağza götürülmemelidir. Temizlik sırasında ortam havalandırmasına dikkat edilmeli, eldiven kullanılmalı, kullanılan temizlik ürününün kullanım talimatlarına uygun kullanımı sağlanmalıdır.
- Çamaşır suyu kullanılacaksa önerilenden fazla miktarda kullanmamaya dikkat edilmelidir.
- Tuvalet ve banyo temizliği aksatılmadan yapılmalıdır. Tuvalet, banyo, mutfak tezgâhı gibi yüzeylerin dezenfeksiyonunda ülkemiz için önerilen oran 100 ölçü suya 1 ölçü çamaşır suyu şeklindedir.(5 litre suya yarım çay bardağı çamaşır suyu karıştırmak yeterli olacaktır). Uygun miktarda ürünün uygun yöntemle kullanımına dikkat edilmelidir.
- Çamaşır suyu sadece yüzey dezenfeksiyonu amacıyla kullanılmalıdır. Çamaşır suyunun (sulandırılmış olsa da) doğrudan cilt teması ya da ağızdan alımı kimyasal yanıklara yol açmaktadır. İyi havalandırılmamış ortamlarda çamaşır suyunun solunması alerjik bulguları artırabilir, astımı tetikleyebilir, tekrarlayan bronşite sebep olabilir.
- Deterjan ya da çamaşır suyu ile temizlik nemli bir bezle yapılmalı, temizliği takiben suyla durulama yapılmalıdır.
- Kokulu dezenfektanların kullanımından mümkün olduğunca kaçınılmalıdır.
- Virüs bulaşma riskinin yüksek olduğu düşünülen yüzeylerde kullanılacak çamaşır suyu miktarı artırılabilir. Ancak böyle bir risk yoksa miktarı arttırmaya gerek yoktur.
- Kirli yüzeylerde dezenfeksiyon işleminden önce temizlik yapılmalıdır.
- Püskürtme şeklinde uygulama sadece genel temizlikle ulaşılamayan bölgelerde kullanılmalı, diğer bölgelerde kullanılmamalıdır.
- Yüksek temas riskli bölgeler (telefon, klavye, kumanda, masa, kapı kolu, kulp, ışık vb. düğmeler/anahtarlar, tırabzanlar, musluk, lavabo, evye, mutfak tezgâhı, tuvaletler ve banyo armatürleri) günlük olarak temizlenmeli ve /veya dezenfekte edilmelidir.
- Temizlik ya da dezenfeksiyon uygulamasının etkisi tekrarlayan temaslarla azalarak kaybolduğu için uygulama sıklığı, temasın sıklığı ve kirlilik düzeyine göre artırılmalıdır.
- Karbonat ve sirke, yüzey temizliğinde yeterince etkin değildir.
TTB 2.Başkanı